ភ្លាមៗក្រោយពីបិទបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានពាក់ព័ន្ធនឹងដៃគូប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ធំៗដទៃទៀត គឺនៅយប់ថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានដើម្បីផ្ដល់ចម្លើយ និងបង្ហាញភាពជោគជ័យរបស់កម្ពុជា និងខ្លួនលោកផ្ទាល់ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ានសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២។
ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះ លោក ហ៊ុន សែន បង្ហាញអារម្មណ៍ថា លោកទទួលបានជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់កម្ពុជាផង និងសម្រាប់អាស៊ានផង។ អ្វីដែលលោកអួតពីជោគជ័យ ខណៈកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ធំៗទទួលភ្ញៀវអន្តរជាតិនោះ គឺលោក ហ៊ុន សែន បានអួតអំពីឆ្នាំនេះដែលកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន បាននាំឲ្យប្រទេសយ៉ាងតិចចំនួន ៧ បានក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយនឹងអាស៊ាន ហើយក្នុងនោះប្រទេសទីម័រឡេស្តេ បានក្លាយជាប្រទេសត្រៀមចូលជាសមាជិកទី១១ នៃសមាគមអាស៊ាន។
ប៉ុន្តែអ្វីដែលធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន កាន់តែមានមោទកភាពទៅទៀតនោះ គឺនៅឆ្នាំ២០២២ នេះ យ៉ាងតិចប្រទេសធំពីរបានក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយនឹងសមាគមអាស៊ាន គឺអាមេរិក និងឥណ្ឌា។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា ជាមោទកភាពណាស់ដែលសមាគមអាស៊ានសម្រេចយល់ព្រមឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងឥណ្ឌាក្លាយជាដៃគូកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយនេះជាជោគជ័យសម្បើមណាស់សម្រាប់កម្ពុជា និងរូបលោកជាអ្នកសម្របសម្រួលឲ្យមានសមិទ្ធផលនេះកើតឡើង។ លោកថា ពាក្យថាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ គឺអ្វីៗវាមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាគ្រប់យ៉ាងរវាងអាមេរិក និងអាស៊ាន រវាងឥណ្ឌា និងអាស៊ាន លើគ្រប់វិស័យទាំងអស់។
ប៉ុន្តែចំណោទមួយបានចោទសួរថា តើកម្ពុជាបានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះនៅពេលដែលអាមេរិក និងអាស៊ានក្លាយជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនេះ?
បណ្ដាប្រទេសនៃសមាគមអាស៊ាន ប្រទេសខ្លះមានកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក និងឥណ្ឌា ជាពិសេសគឺជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រទេសដែលត្រូវគេមើលឃើញថាទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីអាមេរិកដ៏ច្រើនលើសលប់នោះ គឺប្រទេសដែលមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យល្អប្រសើរ។ ចំណែកឯប្រទេសវៀតណាម បើទោះបីប្រកាន់នូវរបបសង្គមនិយមក៏ដោយ ក៏ប្រទេសនេះទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្មយ៉ាងសម្បើមពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងពីសហភាពអឺរ៉ុបថែមទៀត។
នៅពេលដែលកម្ពុជាត្រូវគេមើលឃើញថាដើរថយក្រោយវិញនូវប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ និងការបើកលំហសេរីភាពនយោបាយ គឺអត្ថប្រយោជន៍កម្ពុជាផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងទំនាក់ទំនងលើវិស័យផ្សេងៗទៀត រាប់ទាំងវិស័យសន្តិសុខជាតិ និងការទូតក៏ធ្លាក់ចុះជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបដែរ។
ជាក់ស្ដែង ប្រទេសដែលទទួលបានដៃគូគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប គឺវៀតណាមឯណោះទេដែលជាអ្នកទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្ម GSP ពីអាមេរិក និងប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីសហភាពអឺរ៉ុប។
ចុះឯណាទៅកម្ពុជាដែលលោក ហ៊ុន សែន អួតថាអាស៊ានក្លាយជាដៃគូគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក? តើបានប្រយោជន៍អ្វី បើទំនាក់ទំនងលើវិស័យពាណិជ្ជកម្មក៏ដោយ វិស័យធនធានមនុស្សក៏ដោយ និងសន្តិសុខជាតិ សន្តិសុខតំបន់ស្រុតចុះទៅហើយនោះ?
ការដែលកម្ពុជាបាត់ប្រព័ន្ធ GSP ដែលជាប្រព័ន្ធផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មសម្រាប់ទីផ្សារកម្ពុជាទៅកាន់អាមេរិក បានធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រូវនាំចូលផលិតផលរបស់ខ្លួនទៅកាន់ទីផ្សារអាមេរិក គឺជាប់ពន្ធទាំងអស់។ ក្នុងន័យនេះហើយដែលអ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមើលឃើញថា កម្ពុជាខាតបង់ប្រាក់ចំណូលមួយឆ្នាំៗរាប់រយលានដុល្លារអាមេរិក។ នេះបើនិយាយអំពីទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា-អាមេរិក។
តើកម្ពុជា និងអាមេរិក បានឈានដល់ដៃគូសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយហើយឬនៅ?
បើនិយាយអំពីជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបវិញដែលជាកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំទីមួយរបស់ទីផ្សារកម្ពុជាលើវិស័យកាត់ដេរ និងវាយនភណ្ឌ ក៏កម្ពុជាខាតបង់ប្រាក់ចំណូល និងប្រាក់សន្សំរបស់ខ្លួនរាប់រយលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗដែរ ខណៈសហភាពអឺរ៉ុបបានសម្រេចយកពន្ធពីកម្ពុជាក្នុងប្រព័ន្ធ EBA នេះ ២០% ហើយបន្ថែមលើនេះ ការអនុគ្រោះពន្ធលើការនាំអង្ករចូលទីផ្សារអឺរ៉ុប ក៏អឺរ៉ុបផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទាំងស្រុងផងដែរ។
ដូចនេះ អ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន អួតអាងថាអាស៊ាន-អាមេរិកឈានដល់កម្រិតនៃសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ គឺវាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយតែទៅលើប្រទេសដែលអាមេរិកនៅរក្សាតុល្យភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម និងសហប្រតិបត្តិការទូលំទូលាយទ្វេភាគីតែប៉ុណ្ណោះ។
ចំពោះសហភាពអឺរ៉ុបវិញ មកដល់ពេលនេះ កម្ពុជាកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងការបាត់ពន្ធ EBA បន្ថែមទៀត បើការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ មិនឆ្លើយតបនឹងការបើកលំហសេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា និងបក្សនយោបាយនៃក្រុមប្រឆាំងទេនោះ។
ចំណុចនេះហើយដែលកម្ពុជាត្រូវក្រុមប្រឆាំងរិះគន់ថា ធ្វើបានសម្រេចនូវការរុញអាស៊ានទៅរកភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយដៃគូសេដ្ឋកិច្ចធំៗ តែខ្លួនឯងបែរជាបាត់បង់ឱកាសស្រូបយកកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសធំៗទាំងនោះទៅវិញ។
តើឯណាទៅដែលគេថា កម្ពុជាកំពុងតែជោគជ័យលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរវាងអាស៊ាន–សហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ាន–សហភាពអឺរ៉ុប?
បើដូច្នេះមែន កម្ពុជាមើលទៅដូចជាគ្រាន់តែធ្វើជាអ្នកដើរតួជួយបង្កើនកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចឲ្យប្រទេសមួយចំនួននៃសមាគមអាស៊ានតែប៉ុណ្ណោះ៕